Hıristiyan dini hareketlerinden biri olarak ortaya çıkan ve zamanla bağımsız bir din görünümünde olan Mormonluk 1830’da NewYork’ta Joseph Simith tarafından kurulmuştur. Teşkilatın kurucusu Joseph, Moroni adından bir meleğin(peygamberin) kendisine vahiy getirdiğini iddia ederek ortaya çıkmış, sonra bazı eski metinlere değişik bir yorum getirerek görüşlerini açıklamaya çalışmıştır. Kendine taraftar kazanmak için 1835 yılında 12 kişiyi misyoner olarak çeşitli ülkelere göndermiştir.



Joseph Simith ve Mormon Tarihi

Joseph(Yusuf) Smith Vermont şehrinde 1805 yılında doğdu. Üç kardeşi vardı, babaları cifçilikle uğraşıyordu aile çok fakirdi. Yusuf hangi kiliseye katılacağını bilmiyordu ve hangisinin doğru olduğunu da aklı çok karışmıştı her yerden değişik ve birbirinden tutarsız konuşmalar geçiyordu.

Mormonların anlatışına göre Mormonluk şu şekilde doğmuştur; ”Bir gün Yusuf Kitaba-i Mukaddes’i (Hıristiyanlığın kutsal kitabı) okuyordu dua etti. O sabah hava çok güzeldi kimsenin olmadığı bir yere gitmek istedi orası da ormandı. Dua etmeye hazırlanırken şeytan Yusuf’un duasını engellemeye çalıştı Ardından Yusuf bir vizyon gördü. Parlak ışıklar altından gökyüzünden Tanrı’yı ve İsa ‘yı gördü. Tanrı İsa’yı göstererek “O benim oğlumdur. O’nu dinle!”dedi. Yusuf İsa’ya hangi kilisenin doğru olduğunu sordu. İsa ;”hiç bir kilise benim kilisem değildir.”dedi ve gitti. Tüm kasabaya durumu anlattı herkes Yusuf’a ve ailesine karşı çıktı ve onlara kötü davrandılar. Bir gün peygamber Moroni ona görünerek bir kitaptan bahsetti kitabın yakın bir tepede altın levhalar halinde toprağın altında olduğunu ama zamanı geldiğinde bunu alması gerektiğini ve İngilizce’ye çevirip tüm insanlara öğretmesini istedi. Bir süre sonra Moroni Yusuf’a tekrar görünerek “Kumorah” tepesinde bahsettiği altın levhaların yerini söyledi ve Yusuf onları söylendiği gibi buldu ( 1827 hala Utah eyaletinde bu levhalar korunmaktadır). Yusuf, Martin Harris adında bir adamdan tercüme için yardım aldı ve 116 sayfası tercime edebildiler. Daha sonra Yusuf hepsini tek başına tercüme edebildi. Ve insanlara Mormon kitabini ve gerçek kiliseyi anlatmaya başladı.”

Son Zaman Azizleri Kilisesi baskılara rağmen kuruldu. Bir çok yerden kovuldular çok çetin ve zor şartlarla azizler (Mormon inananları) ve aileleri Utah eyaletine gelerek yerleştiler. Hıristiyanlar tarafından Mormonlar ‘a burada da baskılar devam etti. En son Yusuf Simth ve yardımcılarının bulunduğu ev bir halk ayaklanmasında yakıldı ve Joseph Simith ve yardımcılarından Hyrum linç edilerek öldürüldü. (27 haziran 1844) Joseph Simith öldükten sonra 12 havari adına seçim yapılarak başkanlık sistemine benzer bir örgütlenme ve hiyerarşi düzeni kurularak taraftar toplamaya devam etmişlerdir.



İnançları ve Ahlak Anlayışları

Mormonluk Hıristiyanlıktan doğduğu için Hıristiyanlıkla benzer yönleri oldukça fazladır. Kısaca Mormonların inançlarını temellerini aşağıdaki gibi özetleyebiliriz;

-Baba Tanrı'ya,Oğlu İsa Mesih'e ve Kutsal Ruha inanırlar (Hıristiyanlıktaki üçleme)

-İnsanların Hıristiyanlıkta olduğu gibi Adem'in itaatsizliğinden dolayı değil, kendi günahlarından ötürü cezalandırılacaklarına inanırlar

-Mesih'in -İsa’nın- kefareti sayesinde , tüm insanlığın İncil törenlerine ve kanunlarına bağlılıkları ile kurtulabileceğine inanırlar.

-İncil'in baslıca ilke ve törenlerinin; birincisi Rab İsa ‘ya iman; ikincisi tövbe; üçüncüsü günahların bağışlanması için suya daldırılmak suretiyle yapılan vaftiz;dördüncüsü Kutsal Ruh armağanı için ellerin baş üzerinde konulması gerektiğine inanırlar.

-Bir kimsenin İncil'i vaaz etmesi ve ona ait törenleri icra etmesi için yetkili kişiler tarafından ellerin bas üzerine konulması suretiyle,Tanrı adına göreve çağrılması gerektiğine inanırlar.





-İsa tarafından kurulmuş olan ilk kilisede mevcut havariler, peygamberler,çobanlar,öğretmenler, İncil vaizleri ve diğer şahıslardan oluşan organizasyonun aynısına inanırlar.

-Dil, vahil, iyileştirme, diller yorumlanması, ve benzeri diğer armağanlara inanırlar.

-Doğru bir şekilde tercüme edildiği sürece,Kitabı Mukaddesin Tanrı'nın sözü olduğuna inanırlar; Mormon Kitabı'nın da Tanrı'nın sözü olduğuna inanırlar.

-Tanrı'nın vahiy etmiş olduklarının tümüne,halen vahiy etmekte olduklarının tümüne ve O' nun Tanrı Krallığı'na ait çok sayıda büyük ve önemli şeyleri daha bildireceğine inanırlar.

-İsrail'in gerçekten toplanacağına ve on kabilenin iade edileceğine; Sion'un (yeni Yerusalem'in)Amerika kıtası üzerinde kurulacağına; İsa nın şahsen yeryüzünde hüküm süreceğine;ve yeryüzünün yenileneceğine ve eskiden olduğu gibi cennetsel görkemine kavuşacağına inanırlar

-Tanrı'ya ibadet etme özgürlüğünün sadece kendilerine değil tüm insanlara verilen bir hak olduğunu kabul ederler.

-Kanunlara itaat etmek,saygı göstermek ve onları desteklemek için Başkanlar,kural koyucular ve yargıçlara tabi olmaları gerektiğine inanırlar.

-Doğru,hakikatli,iffetli, iyiliksever , erdemli olmak gerektiğine inanırlar;Tamamen Pavlus'un öğütlerini takip ederler. Erdemli ve latif olan veya kendisinden iyi olarak söz edilen yada edilen yada övgüye layık şeyler varsa bunları elde etmeye çalışırlar.

İnançlarına göre Hz. İsa’nın ikinci dönüşü Amerika olacağı gibi Yeni Kudüs de Amerika’da kurulacaktır. Hz. İsa bizzat hükümdar olacak, saltanatı bin yıl sürecek bu süre içinde dünyayı cennete çevirecektir.

Suya daldırarak vaftiz yaparlar. Komünyon tütün ve içki yasaktır. Çok kadınla evlenmek inanç esaslarından biri iken sonradan bunu kaldırmışlardır.

Havariler zamanına ait gizemli bir adet olan ölü atalara vekaleten vaftiz etme adedini Mormonlar yeniden uygulamaya başladılar. Kilise düzeninde oldukça katı bir hiyerarşi egemendir.

İki türlü ibadet şekilleri vardır. Bunlardan biri kamuya açık oldukça basit ibadet; diğeri ise gizlidir ve yalnızca Tapınaklarda yapılır. Mormonlar kendilerine özgü Kiliselerinde -Tapınaklarında - ibadet ederler



Kutsal Kitapları

Mormonlar Kitabı- Mukaddes’e inanırlar. Ama asıl Kutsal Kitapları Joseph Simith tarafından yazılan “Mormonların Kitabı”dır.(1830) Mormonların öğretisi vahiy yoluyla yazıldığı iddia edilen Mormonların Kitabında toplanmıştır. “Kitabı Mukaddes” ve “Mormonların Kitabı’nın” dışında “Öğreti ve Bağlaşmalar”(1835) ve “Büyük Ödülün İncisi” kitapları da kutsal kitaplarının içerisine dahil edilebilir.



Günümüzde Mormonluk

İlk çıktığı zamanlarda Hıristiyanlığın yeni bir mezhebi görünümünde olan Mormonluk günümüzde Hıristiyanlıktan tamamen kopmuş kendine özgü bağımsız yeni bir din olarak kabul edilmektedir. Mormonların en güçlü oldukları ülke Amerika’dır. Utah eyaletinde büyük bir tapınakları vardır. Ayrıca Amerika’nın bir çok yerinde ve Amerika dışında bazı yerlerde de tapınakları mevcuttur.

Günümüzde “Son Gün Azizleri İsa’sının Kilisesi” adı altında örgütlenen Mormonlar tüm dünyada 5.000.000 kişilik bir taraftar topluluğuna sahiptirler.(Bazı kaynaklarda 10-12 milyon olarak gösterilmektedir) Ayrıca Son Gün Azizleri İsa’sının Kilisesi’nin dışında Mormon olan ve sayıları 300.000 civarında olan üç ayrılıkçı Kilise daha vardır. Türkiye’de oldukça az sayıda (30 -40 civarında) Mormon bulunmaktadır.